Τα Καρνάγια
Τα «καρνάγια» είναι τα ναυπηγεία παραδοσιακού τύπου τόσο για την κατασκευή, αλλά και την επισκευή, ξύλινων σκαφών, ενώ είναι η ρίζα της λέξης προέρχεται από την ιταλικής προέλευσης «καρένα», το σημείο δηλαδή του σκάφους που βρίσκεται κάτω από το νερό.
Με μια βόλτα στο Παλιό Λιμάνι, οι επισκέπτες θα βρουν τα καρνάγια αυτά να λειτουργούν ακόμη μέχρι και σήμερα, επισκευάζοντας και δημιουργώντας πανέμορφα σκαριά και παραδοσιακά καΐκια. Μια τέχνη που στο πείσμα των καιρών- και των πλαστικών σκαφών- δεν παύει να χτυπά δυνατά στην καρδιά του Λιμανιού και συνεχώς εξελίσσεται, καθώς πριν από μερικά χρόνια, ναυπηγήθηκε στα καρνάγια των Σπετσών το πρώτο e-καΐκι με ηλεκτροκίνητη μηχανή!
Οι Σπέτσες άλλωστε έχουν βαθιά ναυτική παράδοση που κρατά αιώνες. Από τον 18ο αιώνα, την Χρυσή Εποχή της σπετσιώτικης ναυσιπλοΐας, το νησί ανθίζει οικονομικά λόγω των εμπορικών συναλλαγών σε ολόκληρη την Μεσόγειο, πρωτίστως με την εμπορία σιτηρών και η πλειονότητα των πλοίων αυτών ναυπηγήθηκαν στα καρνάγια των Σπετσών. Ας σημειωθεί πως το 1868, τα καρνάγια των Σπετσών ήταν δεύτερα στην ναυπήγηση πλοίων μετά την Σύρο, με την χρήση του πευκόξυλου να δημιουργεί ανθεκτικά σκαριά μεγάλης χωρητικότητας φορτίου για εμπορικές συναλλαγές.
Η οικονομική ευμάρεια των Σπετσιωτών λόγω της ναυσιπλοΐας αντικατοπτρίστηκε στην αρχιτεκτονική του νησιού με την κατασκευή των μεγάλων αρχοντικών σε όλο το νησί, όχι μόνο στην δημοφιλή πρόσοψη της παραλιακής προς το Παλιό Λιμάνι. Τα λεγόμενα «Καπετανόσπιτα» εκτός από τον επιβλητικό τους χαρακτήρα με τα ψηλά τείχη για προστασία από επιδρομές, στολίζονταν εσωτερικά με ευρωπαϊκά έπιπλα και αντικείμενα είτε ως προϊόντα αγορών στα μακρινά ταξίδια των Σπετσιωτών καπετάνιων είτε ως πληρωμής σε είδος όταν, εν καιρώ πολέμου συνήθως, δεν υπήρχε η δυνατότητα χρηματικής πληρωμής. Τα Καπετανόσπιτα έτσι δεν εμφάνιζαν τα πλούτη τους μόνο μέσω των αντικειμένων αξίας από όλη την Ευρώπη, αλλά παράλληλα μετέφεραν το κοσμοπολίτικο πνεύμα τους στο μικρό νησί των Σπετσών μέσω της μόρφωσης και καλλιέργειας των διανοιγμένων οριζ;oντων τους. Δεν είναι τυχαίο πως οι περισσότεροι καπετάνιοι – και ακόμη και οι κόρες και σύζυγοί τους- ήξεραν να συνδιαλέγονται σε διάφορες γλώσσες και διαλέκτους, από Αρβανίτικα έως Γαλλικά! Τέλος, με τα πλούτη και τις ναυτικές δυνάμεις που αποκόμισαν οι Σπετσιώτες, δημιουργήθηκαν και τα υλικά μέσα για την συμμετοχή τους στον Επαναστατικό Αγώνα του 1821, πρώτο απ’ όλα τα ελληνικά νησιά.
Σήμερα, τα σπίτια των Καπεταναίων, είτε μεταπουλημένα είτε ακόμη στις ίδιες οικογένειες, δεν παύουν να προβάλλουν την μεγαλειώδη εικόνα ενός τόπου με ιστορική παρουσία στην ναυσιπλοΐα, δημιουργώντας μια αίσθηση σημαίνουσας αρχιτεκτονικής ομορφιάς και για τον λόγο αυτό ολόκληρος ο οικισμός των Σπετσών έχει κριθεί ιστορικά διατηρητέος.
